Katowice kojarzą się z przemysłem ciężkim (a szczególnie z kopalniami i Hutą Katowice) oraz z charakterystyczną halą widowiskowo-sportową „Spodek”. Jednak w stolicy województwa śląskiego dzieje się znacznie więcej, a miasto skrywa wiele tajemnic. W tym artykule wspólnie odkryjemy rozmaite ciekawostki o Katowicach, które przybliżą nam historię i charakter tego tętniącego życiem miasta.
Katowice to młode miasto
Pierwsze notatki o wsi Katowice pochodzą z 1958 roku, zaś najstarsze wzmianki o dzielnicy Dąb (wówczas osady rolniczej) datuje się na 1299 rok. Jednak miasto Katowice uzyskało prawa miejskie stosunkowo niedawno, bo w 1865 roku (dla porównania Warszawa stała się „pełnoprawnym” miastem jeszcze przed 1300 rokiem, a Kraków – przed 1228 rokiem). Niemniej miasto sprawia wrażenie, jakby usiłowało nadrobić ten czas i rozwija się w błyskawicznym tempie.
Skąd pochodzi nazwa Katowice?
Kolejnym przykładem ciekawostki o Katowicach jest pochodzenie nazwy tego miasta, która powstała prawdopodobnie od krótkiego słowa „kat”. Nie chodzi tutaj jednak o osobę, która zawodowo zajmowała się ścinaniem głów, ale o pierwszych osadników, których nazywano właśnie w ten sposób. Jednak niektórzy twierdzą, że nazwa miasta pochodzi raczej od słowa „kąt”, którym określano domostwa zagrodników pracujących przy wyrębie i transporcie drewna.
Katowice – największy ośrodek gospodarczy w Polsce
Tereny dzisiejszych Katowic rozwijały się jeszcze pod panowaniem pruskim, jednak prawdziwie „złote czasy” dla miasta nastąpiły w okresie międzywojennym. Po przyłączeniu Katowic do odradzającego się państwa polskiego w 1922 roku miasto stało się największym ośrodkiem gospodarczym kraju. Znajdowało się tutaj ponad pięćdziesiąt banków, osiem zagranicznych placówek dyplomatycznych i kilka siedzib międzynarodowych koncernów. W 1927 roku powstało lotnisko, które zapewniało dogodne połączenie z Warszawą. W latach międzywojennych na mapie miasta pojawiły się również budynki Sejmu Śląskiego, Urzędu Wojewódzkiego, Urzędów Niezespolonych i Muzeum Śląskiego. Z uwagi na powstające wówczas drapacze chmur i modernistyczne budynki miasto nazywano „polskim Chicago”.
Stolica Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii
Ciekawostki o Katowicach dotyczą również czasów współczesnych. Katowice stanowią siedzibę władz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, która została utworzona niedawno, bo 1 lipca 2017 roku. W skład metropolii wchodzi 41 miast i gmin województwa śląskiego, które zajmują powierzchnię 25 554 km2. Obszar zamieszkuje ok. 2,5 mln osób, przy czym zaludnienie sukcesywnie maleje m.in. ze względu na niż demograficzny. Według większości źródeł konurbacja górnośląska stanowi największą pod względem ludności aglomerację w Polsce.
Katowice – bardzo dobrze skomunikowane miasto
W badaniu „#siężyje” przeprowadzonym przez serwis Otodom w 2017 roku Katowice zajęły pierwsze miejsce w kategorii najlepiej skomunikowane miasto w Polsce (w zestawieniu największych miast). Do Katowic łatwo dojechać z Warszawy i innych dużych miast w Polsce, a także z zagranicy (centrum Katowic znajduje się ok. 30 km od lotniska Pyrzowice-Katowice). Również mieszkańcy metropolii nie mają większych problemów z dotarciem do swojej stolicy – dojechanie z najdalej położonych miejscowości (np. z oddalonych o ok. 50 km Zbrosławic) zajmuje zaledwie ok. 30-40 minut.
Katowice – legenda polskiego górnictwa
Na obszarze Katowic powstało ponad pięćdziesiąt kopalni węgla kamiennego, więc miasto nie bez powodu kojarzy się z górnictwem. Jednak dzisiaj funkcjonują jedynie trzy kopalnie, a z krajobrazu miasta sukcesywnie znikają charakterystyczne hałdy, kominy i wieże szybowe. Tereny poprzemysłowe poddawane są rewitalizacji, a doskonałym przykładem ciekawostki o Katowicach jest fakt, że na obszarze dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice” wzniesiono nową siedzibę Muzeum Śląskiego (poprzednia została rozebrana do fundamentów podczas II wojny światowej).
Historia katowickiego „Spodka”
Budynek przypominający statek UFO stanowi dziś najbardziej rozpoznawalny symbol Katowic. Hala widowiskowo-sportowa zwana przez wszystkich „Spodkiem” została wzniesiona w latach 1964-1971, jednak pomysł zbudowania podobnego obiektu zrodził się już w 1955 r. (wówczas miasto funkcjonowało pod zmienioną nazwą Stalinogród). Na początku hala miała znajdować się na terenie Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku (dzisiaj Park Śląski), jednak ówczesny wojewoda przeforsował pomysł usytuowania niezwykłego obiektu w centrum miasta.
Centrum handlowo-usługowe
Pomimo zaprzestania działalności większości kopalni Katowice nadal stanowi ważny ośrodek przemysłowy w kraju. Jednak nowo powstające działalności koncentrują się na handlu i usługach. Jednym z najważniejszych obiektów z tego sektora jest centrum handlowo-usługowo-rozrywkowe Silesia City Center (ul. Chorzowska 107). Jako przykład ciekawostki o Katowicach można podać fakt, że na powierzchni 86 tys. m2 znajduje się ponad 300 sklepów, jednak obszar centrum obejmuje również powierzchnię mieszkalną (100 tys. m2) i biurową (60 tys. m2). W mieście powstają również nowoczesne biurowce, w których dominuje działalność związana z sektorem finansowym oraz usługami biznesowymi.
Katowice – miasto neonów
W okresie PRL-u Katowice stanowiły polską stolicę neonów – znajdowało się tutaj blisko tysiąc świetlnych reklam. Od 2010 liczba ta znów rośnie i od tego czasu na mapie miasta pojawiło się około sto nowych oraz wyremontowanych neonów. Są to zarówno reklamy komercyjne, jak i świetlne formy artystyczne, które stanowią ozdobę i zarówno jeden z symboli miasta. Starsi mieszkańcy miasta zapewne pamiętają najsłynniejsze katowickie neony, w tym m.in. 5-metrowego Kota w Butach, trzy małpki (odtworzono je w okolicach Rynku), reklamę chorzowskiego zoo czy imbryk reklamujący herbaciarnię „Randia” (neon został odtworzony i można go oglądać w godzinach otwarcia klubokawiarni Strefa Centralna).
Jedno z najbardziej zielonych miast w Polsce
Czy w mieście, które kojarzy się z krajobrazem postindustrialnym i nowoczesnymi wieżowcami biurowymi, tereny zielone mają szansę na przetrwanie? Jak najbardziej! Ostatnim przykładem ciekawostki o Katowicach jest to, że stolica województwa śląskiego zdobyła drugie miejsce w rankingu najbardziej zielonych miast w Polsce (raport „Zielone miasta” Europolis, maj 2021). Wysokie miejsce jest w pełni zasłużone, ponieważ ponad połowę obszaru miasta zajmują parki i tereny leśne. Co ciekawe, w badaniu Europolis najbardziej doceniono jednak aktywne działania samorządów na rzecz poprawy jakości powietrza.