Górny Śląsk kojarzy się z kopalniami węgla, choć obecnie tereny górnicze poddawane są rewitalizacji. Postindustrialny krajobraz zmienia się na naszych oczach – miasta inwestują w zieleń, nowoczesną infrastrukturę oraz atrakcje, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. W tym artykule przedstawiamy miasta Górnego Śląska, które stanowią świetny kierunek na city break niezależnie od pory roku.
Ciekawe miasta Górnego Śląska:
- Katowice
- Gliwice
- Bielsko-Biała
- Zabrze
- Opole
- Tarnowskie Góry
- Chorzów
- Kędzierzyn-Koźle
- Racibórz
Katowice – spotkanie tradycji z nowoczesnością
Na liście największe miasta Śląska Katowice zajęłyby pierwsze miejsce, zarówno pod względem liczby ludności, jak i powierzchni. Miasto od lat odchodzi od stereotypowego wizerunku miasta przemysłowego, jednak nie zapomina o górniczej tradycji. Nieopodal hali Spodek znajduje się budynek Muzeum Śląskiego, które powstało w miejscu Kopalni Węgla Kamiennego Katowice. Do kompleksu muzeum należy również wieża widokowa, która przed laty pełniła funkcję wieży szybu Warszawa II. Podczas pobytu w Katowicach warto odwiedzić również dawne osiedle robotnicze Nikiszowiec, które słynie z charakterystycznych budynków z czerwonej cegły.
Gliwice – miasto z burzliwą historią w tle
Największe miasta Śląska – Katowice i Gliwice – oddalone są od siebie o ok. 30 kilometrów. Choć Gliwice nie są raczej pierwszym wyborem turystów odwiedzających ten region, to z pewnością warto spędzić tutaj trochę czasu. Na uwagę zasługuje m.in. starówka z klasycystycznym budynkiem ratusza i zabytkowymi kamienicami. Na rynku znajduje się również fontanna z rzeźbą Neptuna, która symbolizuje połączenie Gliwic z morzem za pomocą Kanału Kłodnickiego. Z kolei w Muzeum w Gliwicach w Zamku Piastowskim można zobaczyć m.in. szkielet mamuta odkryty podczas wydobywania piasku w pobliżu Pyskowic. Jednak najważniejszym symbolem miasta jest drewniana wieża antenowa Radiostacji Gliwice (111 metrów), która w 1939 r. posłużyła do przeprowadzenia operacji dywersyjnej zwanej „prowokacją gliwicką”.
Bielsko-Biała – „mały Wiedeń” w południowej Polsce
Bielsko-Biała to przykład dość nietypowego miasta Górnego Śląska. Otóż dawniej były to dwie miejscowości: śląskie Bielsko i małopolska Biała, przez co tylko połowa miasta należy do Górnego Śląska. Niezależnie od przynależności terytorialnej miasto ma wyjątkowy klimat, co jest zasługą malowniczych uliczek i architektonicznych perełek. W mieście znajduje się również szlak spacerowy, przy którym można spotkać postacie z bajek stworzonych w bielskim Studiu Filmów Rysunkowych, w tym m.in. Reksia, Bolka i Lolka czy Don Pedro z Krainy Deszczowców. Będąc w Bielsku-Białej, warto skorzystać z całorocznej kolei gondolowej, która wywozi pasażerów na Szyndzielnię.
Zabrze – miasto, które zaprasza na wycieczkę w głąb Ziemi
Na liście największe miasta Śląska (nie licząc Ostrawy) Zabrze zajęłoby czwarte miejsce, przynajmniej pod względem liczby ludności. Miasto być może nie zachwyca malowniczym krajobrazem, ale za to oferuje moc atrakcji. Jedną z najsłynniejszych jest kopalnia Guido, która pozwala na zwiedzanie podziemnych korytarzy wydrążonych w dawnej kopalni węgla kamiennego. W mieście znajdują się również inne pogórnicze obiekty udostępnione dla zwiedzających: Sztolnia Królowa Luiza oraz Szyb Maciej. Będąc w Zabrzu, warto również odwiedzić ogród botaniczny, cmentarz żydowski oraz osiedle robotnicze Zandka.
Opole – historyczne miasto z „małą Wenecją”
Historyczna stolica regionu zajmuje powierzchnię 149 km2, więc w kategorii największe miasta Śląska Opole zajęłoby drugie miejsce, za Katowicami i przed Rybnikiem. Opole uzyskało prawa miejskie w 1217 r., więc jest to jedno z najstarszych miast w Polsce. Miasto zachwyca architekturą, wśród której warto wymienić chociażby takie zabytki jak Wieża Piastowska z 1300 roku czy bazylika katedralna Podwyższenia Krzyża Świętego z XV wieku. Granicę pomiędzy centrum a wyspą Pasieką wyznacza kanał z rzeką Młynówką, dzięki któremu mieszkańcy regionu mają swoją „małą Wenecję”. Opole to także miasto festiwalowe, a dzięki Alei Gwiazd przy ratuszu każdy może przybić piątkę z Czesławem Niemenem czy Marylą Rodowicz.
Chorzów – wiele atrakcji w jednym miejscu
Jeśli chodzi o największe miasta Śląska, Chorzów zajmuje 10. miejsce (bez uwzględniania Ostrawy) pod względem liczby mieszkańców. Miasto sąsiadujące z Katowicami znane jest m.in. z Parku Śląskiego, jednego z największych parków miejskich na naszym kontynencie. Na powierzchni ok. 600 ha znajduje się wiele atrakcji, które przyciągają dorosłych i dzieci z całego kraju. Do najbardziej znanych obiektów należą Stadion Śląski, Planetarium Śląskie, Śląski Ogród Zoologiczny oraz Górnośląski Park Etnograficzny. Turyści przyjeżdżają tutaj również dla najstarszego stałego lunaparku w Polsce. Legendia Śląskie Wesołe Miasteczko jest czynne również w okresie zimowym, więc Chorzów warto odwiedzić nie tylko w wakacje, ale i w przerwie świątecznej czy podczas ferii.
Jastrzębie-Zdrój – uzdrowisko dumne ze swej historii
Choć miasta Górnego Śląska nie kojarzą się z miejscowościami uzdrowiskowymi, to taki status do lat 90. XX wieku miało Jastrzębie-Zdrój. Zresztą do dzisiaj można tutaj naładować baterie, ponieważ przez miasto przebiegają liczne szlaki piesze i rowerowe (w tym międzynarodowa trasa EuroVelo 4). Jedną z największych atrakcji byłego uzdrowiska jest Park Zdrojowy. Poza tym w mieście można podziwiać perełki architektury sakralnej oraz budynki, które przypominają o kurortowej przeszłości miasta (np. inhalatorium, Łazienki II i III). W Jastrzębiu-Zdroju nie brakuje również miejsc, które nawiązują do nurtu wolnościowego i górniczej tradycji miasta.
Tarnowskie Góry – miasto z podziemnymi atrakcjami
Tarnowskie Góry i Bytom to pierwsze miasta Górnego Śląska, na terenie których znajdują się obiekty wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 2017 roku na prestiżową listę wpisano bowiem pozostałości po dawnych kopalniach, przy czym wpis obejmuje aż 28 obiektów zgromadzonych w Tarnowskich Górach, Bytomiu oraz wsi Zbrosławice. To właśnie dla podziemnych tras turystycznych, które stanowią ewenement na skalę europejską, przyjeżdżają tutaj turyści z całej Polski. Udostępniona dla zwiedzających trasa Zabytkowej Kopalni Srebra liczy 1740 m, z czego prawie 300 m przepływa się łodzią. Podziemny rejs można odbyć również w Sztolni Czarnego Pstrąga, która znajduje się w Parku Repeckim.
Kędzierzyn-Koźle – urokliwe miasto z kozłami w herbie
Niektóre miasta Górnego Śląska leżą w województwie opolskim i tak jest również w przypadku Kędzierzyna-Koźla. Miasto uzyskało prawa miejskie dopiero w 1975 roku, jednak miejscowości Koźle i Kędzierzyn powstały znacznie wcześniej, bo odpowiednio w 1104 roku i 1283 roku. Miasto słynie z największego w Polsce portu rzecznego, jednak turyści przyjeżdżają tutaj dla zabytkowej architektury oraz malowniczych krajobrazów. Z Kędzierzyna-Koźla można szybko dojechać do zespołu klasztornego Góra Świętej Anny, który jest objęty ochroną parku krajobrazowego. Na terenie kompleksu znajdują się m.in. sanktuarium, kilkadziesiąt kaplic i kapliczek, amfiteatr oraz pomniki przyrody.
Racibórz – historyczne miasto z cichym bohaterem w tle
Racibórz i Opole to dwa miasta Górnego Śląska, które przed wiekami pełniły funkcję stolicy regionu. Choć Racibórz to znacznie mniejsze miasto (74 km2 powierzchni), to również tutaj można podziwiać historyczną architekturę. Jednym z najważniejszych zabytków jest kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, zwana „perłą gotyku śląskiego”. Podczas wizyty w tym urokliwym mieście warto zobaczyć również m.in. rynek, zabytkowe kościoły oraz basztę więzienną z XVI wieku. Jednak ostatnio jedną z najpopularniejszych atrakcji Raciborza jest zbiornik Racibórz Dolny, który we wrześniu 2024 r. uratował przed powodzią Wrocław, Opole oraz wiele innych mniejszych miast i wsi.